Trộm vía

Đây là thói quen và quan niệm từ thời xưa, nay vẫn được lưu truyền. Khi muốn nói những đứa trẻ nhỏ (khen hoặc chê) người ta thường dùng kèm từ trộm vía, và thường chỉ dùng khi các cháu còn nhỏ. Khi lớn rồi thì không cần nói vậy nữa.

Người xưa quan niệm rằng khi các bé còn nhỏ, chưa biết nói hoặc chưa có nhận thức thì muốn khen hay quở các cháu người ta phải nói trộm để tránh điềm gở!

Người xưa quan niệm nam có 3 hồn, 7 vía; nữ có 3 hồn 9 vía!

- 3 hồn gồm:     Tinh, Khí và Thần

- 7 vía gồm:      Hỷ - Nộ - Ái - Ố - Ai – Lạc – Dục (con gái còn 2 vía nữa, xem ở cuối bài)

Hồn là cái phần căn bản, phần thiện trong mỗi người nên người ta không nói …. trộm hồn mà nói … lạy hồn!

Vía là cái phần phụ trợ cho hồn, là phần ác, là phần ma quỷ trong mỗi người!

Khi các cháu còn nhỏ thì phần hồn chưa kiểm soát được phần vía nên nếu không nói trộm vía thì các vía sẽ sinh ra kiêu căng tự phụ, tự cao tự đại và sẽ làm các cháu không ngoan, hay quấy khóc hoặc sinh ra ốm đau!

Hồn và vía

Người Việt xưa cho rằng con người gồm phần thể xác và phần linh hồn. Một số dân tộc Đông Nam Á coi linh hồn gồm "hồn" và "vía" (phách). Vía được hình dung như phần trung gian giữa thể xác và hồn. Người Việt cho rằng người có ba hồn, nam có bảy vía và nữ có chín vía. Ba hồn gồm: Tinh (sự tinh anh trong nhận thức), Khí (năng lượng làm cho cơ thể hoạt động) và Thần (thần thái của sự sống). Bảy vía ở đàn ông cai quản thất khiếu (bảy lỗ) là hai tai, hai mắt, hai lỗ mũi và miệng. Chín vía (cửu phách) ở nữ giới cai quản bảy thứ như ở nam giới cộng thêm hai thứ nữa. Hai thứ này có nhiều cách giải thích. Chúng có thể là núm vú có vai trò quan trọng trong nuôi con và lỗ sinh dục (cũng có quan niệm khác về cái vía thứ 9 này). Người Việt thường có câu nói nam có "ba hồn bảy vía" còn nữ có "ba hồn chín vía", cũng là từ các quan niệm trên mà ra.

Hồn và vía dùng thể xác làm nơi trú ngụ, trường hợp hôn mê ở các mức độ khác nhau được giả thích là vía và hồn rời bỏ thể xác ở các mức độ khác nhau. Nếu phần thần của hồn mà rời khỏi thể xác thì người đó chết. Khi người chết, hồn nhẹ hơn sẽ bay sang kiếp khác còn vía nặng hơn sẽ bay là là mặt đất rồi tiêu tan. Thế nên mới có những câu ngạn ngữ như: "hồn xiêu phách lạc" (phách tức là vía; ở đây muốn nói trạng thái run sợ, mất chủ động), "sợ đến mức hồn vía lên mây" ...

Chú thích: Wikipedia